Yanlış bilgi virüsten daha hızlı yayılıyor

Ilmî bir gerçeğe dayanmayan, kulaktan kulağa yayılan bu ses kayıtları kişileri daha çok panik ve tasaya sevk ediyor. 

İnternetteki hangi malumatın akıllıca hangisinin yanlış olduğunu açık kaynaklara dayandırarak tahlil eden bir doğrulama platformu olan Teyit.org Editörü Gülin Çavuş, mevzuyla ilgili AA muhabirine değerlendirmede bulundu.

Çavuş, öncelikle kendilerini takip edenlerle hakikat haberleri paylaşmaya çalıştıklarını ve mütemadi WhatsApp’tan gelen, “Komşumun kızı tabip o anlattı, bir akrabam orada çalışıyor” üzere tabirler içeren ses kayıtlarına karşı kendilerini muhafazalarını tavsiye ettiklerini söyledi.

“Kriz devirlerinde kişileri sakin tutmaya çalışıyoruz”

WhatsApp’ın örtük bir iletileşme platformu olduğunu ve kişilerin buradan gelen bildirilere daha çok güvendiklerini lisana getiren Çavuş, “Gönderen kişi tahminen bir diğerinden yönlendiriyor ancak bilgiyi tüketen kişi duyduğuna inanıyor. O yüzden kişilere, yanlışsız malumatları alabilecekleri kaynakları takip etmeleri gerektiğini münhasıran belirtiyoruz. Her gördükleri malumata inanmamaları gerekir. Bu cins ihtarları haftada iki defa gönderdiğimiz Covid-19 isimli e-posta bültenimizde de yapıyoruz. Başkaca yakın hengamda WhatsApp kümelerini husus edindiğimiz bir görüntümüz da YouTube üzerinden yayınlanacak. Farklı platformlara yönelik ürettiğimiz içeriklerimizle yanlışsız bilgiyi yaygınlaştırırken bu cins buhran devirlerinde kişileri sakin tutmaya çalışıyoruz.” diye konuştu.

Koronavirüs salgının yaşandığı bugünlerde bu çeşit paylaşımların attığını gördüklerini aktaran Çavuş, şunları kaydetti:

“Koronavirüs salgını sırasında ortaya saçılan yanlış haberlerin ölçeği çok genişledi. Devletler arasında bir kıyaslama yapmak mümkün değil diye düşünüyorum. Zira tüm yerküreyi tesiri altına alan bir salgın ve yanlış malumat çok kolay bir biçimde kılık değiştirip her memlekete sızabiliyor. Birebir argümanların pek çok devlette yayıldığına şahit oluyoruz. Teyit’in de imzacısı olduğu International Fact-Checking Network bir çalışma başlattı ve yerküredeki teyitçilerin koronavirüs salgını sırasında inceledikleri savları bir araya getirdi. Virüsle uğraş tüm insanlığın sorunu bu nedenle herkesin bu yanlış haberlerden çok bed halde etkilendiğini ve tüm bu yanlış malumatların halk sıhhatine önemli zararlar verdiğini görüyoruz.”

Bunalım anlarında kişilerin gerçek habere olan muhtaçlığı var

Teyit.org olarak bu yalan haberlerle uğraş ettiklerini aktaran Çavuş, Facebook ve Instagram üzere platformlarda yayılan yanlış malumatların önüne geçmeye çalıştıklarını, yanlış bir haber olarak işaretledikleri içeriklerde ikazların mekan aldığını söyledi.

Çavuş, böylelikle bu yanlış malumatları paylaşan kullanıcıların teyit.org tarafından hazırlanan tahlillere ulaştığını lisana getirerek, “Ayrıca bu süreçte toplumsal medya platformlarımızı takip edenlerin sayısında da önemli bir artış yaşandı. Bu da bunalım anlarında kişilerin sahih malumata olan muhtaçlığını ortaya koyuyor. Bir haberin akıllıca olmadığını paylaştığımızda kişiler bize teşekkür ediyor ve doğrunun hayatımızdaki gerekliliği fikrini yaygınlaştırıyorlar. Çeşitli televizyon kanallarına çıkarak da yanlış haberlerin zararlarını ve neler yapılabileceğini anlatmaya çalışıyoruz. Ekranlarda da bizleri görenlerin aklına biraz da olsa salgın sırasında her gördüklerine inanmama fikri ekiliyorsa bu da kıymetli bir tesirdir diye düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.

Virüsten koruyan soğan üzere akıl dışı bir çok malumatın kendilerine de ulaştığını vurgulayan Çavuş, “Son devirde nispeten komik argümanlardan birisi de Disney, Tinder ve IBM üzere firmaların CEO’larının koronavirüs salgınından korkup inançlı mekanlara taşınmak için istifa ettiğiydi. Ayrıyeten son devirlerde popülerleşen ve 5G’nin koronavirüs salgınıyla bağlı olduğu tezleri da komplo teorisine kayan enteresan bir tez. Bunlar üzere çok çokça haber kirliliği ile karşılaşıyoruz.” dedi.

Yanlış haberler beşerler üzerinde panik, hezeyan yaratıyor “

Psikiyatri Bilirkişisi Prof. Dr. Kemal Arıkan da asılsız haberleri yayan kişilerin aslında bir kişilik bozukluğu içinde olduğunu belirterek, “Bu şahıslar, ‘ben kıymetliyim, ben bilirim’ diyerek kendisine paha kazandırmış oluyor. Kimisi de bu yanlış haberleri duyunca paniğe kaplıyor ve bu paniğini paylaşmak istiyor. Ya da psikoza giriyor gerçeklikle ilgilisi kesiliyor ve haberleri akıllıca algılayarak önündekilere de yayıyor.” diye konuştu.

Bu çeşit yanlış malumatların karşıdaki beşerler üzerindeki tesirine dikkati çeken Arıkan, şunları kaydetti:

“Hazırlıksız ve habersiz yakalanan kişiler bu safsatalara inanıyorlar. Paylaşılmış bir hezeyan gerçekleşebiliyor. Bunu ‘koronavirüsü memleketler arası bir komplodur’ tezlerinde da gördük. Bu söylentiye inanan çok insan oldu. Meğer ki bu büsbütün bir hezeyandır. Bu bahiste dikkat edilecek en değerli öge bu türlü kulaktan dolma değil de akıllıca malumata sahih kaynaklardan ulaşmaktır.

Yanlış haberler beşerler üzerinde panik ve hezeyan yaratıyor. Halbuki korona günleri insanın kendini dinlemesi, tefekkür yapması için bir fırsattır. Çevre medyada malumat kirliliğinin yanında çok eğlendiren güldüren paylaşımlar da var. Bizim halkımız çok zekice espriler de üretiyor korona ile ilgili. Bu yanlış haberlerdense bu komik paylaşımlara yönelmekte yarar var. Boş vakitlerimizi kitap okuyarak, sinema izleyerek kıymetlendirmemiz lazım. Başkaca koronavirüs kişilere yardım etmek için bir fırsat. Fakir ve yalnız kişilere yardımcı olmak da kişisi mesut edecektir.”

Prof. Dr. Arıkan, Çin’de karantina bittikten sonra çiftlerde boşanma orantılarının yüzde 50 arttığını hatırlatarak, eşlerin de bu güç günlerde birbirlerine destek olmaları gerektiğini belirtti.